Het klinkt heel voor de hand liggend, natuurlijk: we kunnen de crises van vandaag aan door weer natuurlijk te gaan leven. Het gaat fout nu omdat we onze natuurlijke wortels zijn vergeten. Met enige regelmaat kom ik deze gedachte tegen.

Ik moet dan denken aan de cavia’s bij mij in de tuin. De moeder van mijn kinderen heeft een geschiedenis van dieren aanschaffen voor hen, maar die dieren worden dan weer uit huis geplaatst om allerlei redenen zoals allergieen. Ik ben dan de gelukkige opvanger. Ik heb onder andere een konijn gehad en een hond. Maar dus ook cavia’s.

Ik vind dieren in een hok, of aan een lijn maar niks. Dus de cavia’s kregen mijn tuin. Met een weelderige begroeiing. Dat moet toch een paradijs zijn voor die beestjes? Ze hadden het binnen no time kaal gevreten en dat bleef vervolgens zo. Hier zie je dat de natuur naar een stabiel evenwicht evolueert. Maar niet altijd naar een wenselijk evenwicht.

Wat is dan natuurlijk? Groei natuurlijk! Alles in de natuur groeit. Dus als onze economie groeit is dat niet meer dan natuurlijk. Ja, maar die groei stopt ook een keertje, als dieren en mensen eenmaal volwassen zijn stopt hun groei. Dat zou je dan ook van onze economie verwachten.

Even wachten hoor. Niet alle dieren stoppen met groeien, veel reptielen blijven altijd maar doorgroeien bijvoorbeeld. Dus dan wordt de vraag: is onze economie een reptiel of een zoogdier of wat? Ik vind populaties in dit opzicht interessant. Volgens mij hebben alle dierpopulaties de neiging om altijd maar te groeien. Dat ze toch in een evenwicht geraken is omdat ze tegen de grenzen van hun groei aanlopen. Dat
kunnen exogene grenzen zijn, bijvoorbeeld de capaciteit van hun habitat. Maar ook endogene grenzen, bijvoorbeeld de sociale structuur.

Hoe het feit dat de aantallen geboorten van mensendieren in sommige streken afnemen past in dit perspectief vind ik een uitdagende vraag. Welke grenzen spelen hier een rol en hoe zijn die afhankelijk van de plaats op aarde? Vinden steeds meer mensen het onverstandig om nieuwe mensen op deze planeet te zetten? Zorgen alleen nog door onbeheerste driften gedreven medemensendieren voor onze groei? Kijk, daar gaat het me om: dat je stopt met groeien is een bewustzijnsstap. Het bewustzijn dat aanzet tot groei is niet het bewustzijn dat aanzet tot stoppen met groeien. En bewustzijnsgroei is ook natuur.

Dus ja, als ik er zo nog eens naar kijk: ja, laten we teruggaan naar de natuur. Groei is de drijvende kracht in de natuur, de groei van onze economie, maar ook de groei van ons bewustzijn. En als we bewust geworden zijn van de volwassenhied van onze economie dan zullen we de groei van die economie stoppen. Meer eh, is onze economie al volwassen? Of hangt dat van de streek af, global south bijvoorbeeld?

eerste publicatie: nieuwe mensaberichten 123, sep 2024