Degrowth. Wat moet ik daar nou mee? Ik bedoel, zeg nou zelf: degrowth zegt wat je niet wilt, we weten ondertussen allemaal wel dat als je mensen wilt enthousiasmeren dat je dan moet vertellen wat je wel wilt. Dus om er zeker van te zijn dat ik hier geen energie in hoef te steken toog ik de laatste week van afgelopen augustus naar Zagreb. Daar waren twee bijeenkomsten rond dat thema. Op maandag was er de 4e bijeenkomst van de degrowthbeweging en de rest van de week was er de 9e internationale degrowth conferentie. Oh ja, er was ook nog een andere reden om te gaan: op voor mij onverklaarbare wijze trekt de degrowth beweging ook allerlei andere bewegingen aan, zoals de commons.

men with infographic of financial recovery vector illustration design

Dus ik gooi het op maandag maar meteen in de groep: die naam, kan dat niet anders? En daar werd vervolgens serieus op ingegaan. Hier moet ik even wat meer over vertellen. Dit was de 4e bijeenkomst. De laatste keer hadden ze afgesproken de zaken serieuzer op te pakken, want tot nu toe was het eigenlijk een inspirerend samenzijn, maar verder niets. Een samenzijn van organisaties die degrowth willen… Ja, wat willen ze eigenlijk? Enfin, daar begint het verhaal dus.

Ik was aangenaam verrast dat mijn vraag serieus werd opgepakt, dat had ik wel anders meegemaakt. Al snel kwam ik er achter waarom. Ongeveer de helft van de keynote sprekers noemde het punt ook. Het leeft dus. Al enkele decaden, kwam ik achter. Dus ze hebben al tientallen jaren door dat dit geen goeie naam is maar ze kunnen geen betere bedenken, wat is hier aan de hand?

Ten eerste: degrowth betekent niet: degrowth van het BNP, dit in tegenstelling tot wat sommige media er van maken. Ik zeg dat nu zo makkelijk, maar ze hebben er zelf ook debet aan hoor. Het betekent wel: onze belasting van onze planeet binnen de genzen vam onze planeet brengen.
Ten tweede: het is wel degelijk vertellen wat je niet wilt. Mensen kunnen elkaar misschien moeilijk vinden in wat ze wel willen, want ze willen allemaal wat anders zo lijkt het, maar ze kunnen elkaar wel vinden in wat ze niet willen. Dan blijft wat ze wel willen nog open en in die open ruimte kunnen ze elkaar wel vinden. Dat mondt er in uit dat er verschillende verhalen de ronde doen, allemaal in ongeveer dezelfde richting, maar zonder kadaverdiscipline. Dat is een kracht maar ook een zwakte.

In een zin mijn ervaring van een weekje Zagreb: de sfeer in Zagreb was anders dan in Brussel, er was meer visie, er waren verschillende mensen die het belang van bewustzijnsontwikkeling onderkenden. En: op maandag werd het International Degrowth Network (IDN) opgericht.

Een japanse kunstenaar die ik tegen het lijf liep had een belangrijke vraag: Hoe weet ik dat ik groeiverslaafd ben? Samen met de groeiverslavingszorg van Costanza (zie Groeiverslavingszorg) geeft dit handvatten om aan de slag te gaan: bedenk een (simpele) questionnaire om iemand te helpen bewust te worden dat hij groeiverslaafd is. En daarna gaan we die verslaafde helpen zich zijn eigen toekomst zonder groeiverslaving voor te stellen.

Het verhaal dat me het meeste bij is gebleven is van die onderzoekster die de aftermath van een overstroming in Kroatie onderzocht. Niet zo lang geleden, Kroatie was al lid van de EU. Het was in een achtergebleven en arm deel van Kroatie, sommige mensen woonden nog in modderhutjes. Helemaal weggespoeld door het noodweer. De EU stelde fondsen voor de wederopbouw ter beschikking. De weggespoelde modderhutjes werden vervangen door moderne huizen. Een geluk bij een ongeluk zou je zeggen. De keerzijde van dit verhaal is dat zij die het voor de overstroming beter hadden zich nu achtergesteld voelden ten opzichte van die modderhutters…

Het is evident dat je niet meer kunt nemen van de aarde dan ze te bieden heeft. Minder evident is hoeveel dat dan is. Maar dat degrowth, dat we minder van de aarde gaan snoepen dan we nu doen, er aankomt lijkt me onafwendbaar. De vraag is dan vooral hoe we hier mee omgaan: control or crash?

Het wordt nog een interessante opgave om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Ik heb daarom bij de oprichting van de IDN op mij genomen om de narrative circle nieuw leven in te blazen. Ik kijk met spanning uit naar wat er gebeuren gaat. Ik vermoed daar komende tijd uit te kunnen citeren in deze column.

eerste publicatie: nieuwe mensaberichten 112, sep 2023