We zitten in een tijdperk van verandering, of in een verandering van tijdperk, als dat wat anders is. Steeds meer mensen beseffen dat, er gebeuren steeds meer hoopgevende dingen. De vraag waar het nou precies naar toe gaat blijft echter vooralsnog in nevelen gehuld. We hebben hooguit, maar al wel, stukjes van de puzzel. Wat ik steeds vaker zie gebeuren is dat mensen met die stukjes een mozaiek gaan leggen. En misschien ben ik te negatief hoor, maar ik heb altijd het gevoel dat dat los zand blijft.

De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik daar zelf ook schuldig aan ben. Tijdens het schrijven van mijn boekje was ik ook aan het puzzelen. Pas toen het af was begon ik te zien waar het eigenlijk om ging: bewustzijnsontwikkeling (zie ook Krishnamurti). Bij die andere mozaieken heb ik altijd het gevoel dat overkoepelende themata er met de haren bij gesleept worden. Eerst maar even twee voorbeelden die ik onlangs tegenkwam.

1. Society 4.0, van Bob de Wit. Van deze website kopieer ik: Society 4.0 is een samenleving waar de belangen van burgers in zijn algemeenheid centraal staan. Regio’s vormen in de nabije toekomst de basis van een burgersamenleving, omdat vele technologische ontwikkelingen de decentrale productie van primaire menselijke levensbehoeften mogelijk maken – van energie en voedsel tot gezondheid en onderwijs.

Verder passeren allerlei bekende elementen de revue, zoals lokale economie en lokale munten. Ik kopieer uit thema gezondheid: Er moet een regionaal netwerk van integere zorgprofessionals en zorgbedrijven worden opgebouwd die de gezondheid van de mens centraal stellen, op basis van direct contact tussen patiënt en arts en de reductie van de dominante rol van verzekeraars.

Mijn beeld hier is: wishful thinking. En tegelijkertijd geloof ik dat Bob gelijk heeft. Ik geloof met Bob dat we naar een wereld toegaan waarin zorgprofessionals geen pillenverkopers meer zijn. Maar nu, waarom zou dat gebeuren? Bob lijkt het voor te schrijven als een recept. Maar ik geloof er niet in dat ik zorgprofessionals van hun pillenverslaving af kan helpen. Als de alternatieve geneeskunst mij een ding geleerd heeft is het dat alleen de patient zichzelf kan genezen, niet de dokter. Het recept voorschrijven dat je geen recepten meer moet voorschrijven gaat niet werken. De dokter zal zelf van zijn receptenverslaving moeten genezen.

Mijn stelling is dat dat precies is wat er aan het gebeuren is. Maar let op: ik geloof dat ik dat pillenloze recept niet voorschrijven kan, integendeel, ik geloof dat ons bewustzijn zich zodanig aan het ontwikkelen is dat die dokter zich zelf zal bevrijden uit de macht van big pharma.

2. Er is leven na de groei, van Paul Schenderling ea. Voor een 11 minuten introductie verwijs ik naar een interview door de EO. Hierin stelt Paul dat er wetenschappelijke consensus aan het ontstaan is over de noodzaak om economische groei te stoppen. Ook vertelt hij dat er wel degelijk economische groei mogelijk is, namelijk door minder te verspillen. Ook in dit boek wordt een recept gegeven. Zoals in al die mozaieken is dat recept een heel palet aan interventies, waaronder in dit geval bijvoorbeeld belasting verschuiven van arbeid naar consumptie.

Paul legt uit dat als we gewoon verstandig en bewust besluiten nemen dat we dan vanzelf deze kant op gaan. Maar ook moeten we vooral minder willen consumeren en dat is natuurlijk wel even een dingetje. Hij zegt het zelf: het zijn keuzes die je nu al kunt maken. Wat hij niet uitlegt is waarom mensen dat straks wel zullen doen maar nu nog niet. Hij geeft als voorbeeld dat hij zelf minder is gaan verspillen, bijvoorbeeld reizen met het ov ipv een eigen auto rijden.

En weer: ik geloof met Paul dat we inderdaad bewustere keuzes gaan maken. Maar ik geloof vooral dat dit de oorzaak is van alle veranderingen en niet iets dat je kunt voorschrijven of dat mensen dat vanzelf vanuit hun huidige bewustzijn gaan doen. Als mensen dat bewustzijn nu al zouden hebben dan zouden ze die bewustere keuzes nu al maken. Ik geloof vooral in de wetenschappelijke onderbouwde stelling dat ons bewustzijn aan het evolueren is (dat deed dat altijd al).

Voor wie geinteresseerd is: beide initiatieven hebben locale groepen waar je je bij kunt aansluiten.

En zij zijn zeker niet de eersten met een dergelijk mozaiek. Waarom noem ik deze concepten eigenlijk mozaieken? Kenmerkend voor mij is dat voor mijn gevoel de auteurs allerlei prachtige initiatieven bij elkaar harken zonder te snappen waarom en hoe die initiatieven bij elkaar horen. Ze hebben daar dan op zijn best een overkoepelend thema bij of iets dergelijks. Maar echt snappen waarom die dingen bij elkaar horen? Nee, mijn gevoel is dat ze de klok wel horen luiden, maar niet weten waar de klepel hangt.

Bob bijvoorbeeld ziet de volgende stadia in onze menselijke ontwikkeling: society 1.0 is landbouw, 2.0 is handel en 3.0 industrie. En wat is dan 4.0? Dat is de menselijke maat. En waar komt die vandaan? Voor zover ik Bob begrijp ziet hij dat als het resultaat van technologische ontwikkelingen als blockchain en 3d-printing (ok, ik zeg het wat kort door de bocht, maar toch). Ik vind governance een veel beter perspectief, daarin zie je de weerslag van onze bewustzijnsontwikkeling.

Ik denk dat ik wel weet waar de klepel hangt. Die klepel heet bewustzijnsontwikkeling. In punches meldde ik al dat ik daarin gelukkig niet alleen sta, Herman Wijffels besteedt zijn pensioen aan die boodschap.

Als ik dan fair wil zijn betekent dat dat ik dat ook maar eens moet gaan opschrijven. Ik heb al een boekje geschreven, maar daar kan ik niet naar verwijzen als ik dit statement wil maken. Ook voor mij was dat bewustzijn nog teveel in nevelen gehuld toen ik dat boekje schreef. Ja, ik moet maar eens een nieuwe versie schrijven.

Even samengevat: ik geloof niet dat ik jou kan voorschrijven wat je doen moet, maar ik geloof wel dat jij uiteindelijk op eigen initiatief in beweging komt, daarom heb ik van de uitspraak van Louis Blanc een persoonlijke versie gemaakt: Ik doe wat ik kan en ik neem wat ik nodig heb. Die beweging begint als we het lef gaan hebben te vertrouwen en delen, daarom heet mijn bedrijf guts2trust.

Overigens geloof ik dat groei binnen de grenzen van de aarde heel goed mogelijk is, nl als ons bewustzijn groeit worden we betrouwbaarder en zullen de transactiekosten dalen, maar daarover misschien een andere keer met Pauli en Fukuyama.

eerste publicatie: nieuwe mensaberichten 107, mrt 2023